Jakie wydatki można odliczyć od podatku?

Rozliczanie podatków nie należy do przyjemności, ale na szczęście polski system podatkowy oferuje całą gamę ulg i odliczeń, które mogą zmniejszyć Twój podatek lub zwiększyć zwrot. W 2025 roku dostępne są aż 24 różne ulgi podatkowe PIT, z których mogą skorzystać osoby fizyczne i przedsiębiorcy. Dzięki nim można znacząco obniżyć swoje zobowiązania wobec fiskusa lub wręcz otrzymać spory zwrot nadpłaconego podatku. Pytanie brzmi: jakie konkretnie wydatki można odliczyć od podatku i co zrobić, by z tych ulg skorzystać?

Poniżej przedstawiamy przystępny przewodnik po najważniejszych odliczeniach w polskim systemie podatkowym na lata 2025 i 2026 – z podziałem na kategorie, abyś łatwo znalazł informacje dla siebie.

Ulgi prorodzinne i społeczne

1. Ulga na dzieci (ulga prorodzinna) – to jedna z najpopularniejszych i najczęściej wykorzystywanych ulg. Przysługuje rodzicom lub opiekunom prawnym wychowującym dzieci. Jej kwota zależy od liczby dzieci w rodzinie i odliczana jest od podatku należnego. W rozliczeniu za 2024 rok możesz odpisać od podatku maksymalnie: 1112,04 zł na pierwsze dziecko, 2224,08 zł łącznie na dwoje dzieci, 4224,12 zł na troje, a przy czwórce i więcej – 6924,12 zł rocznie (plus dodatkowe kwoty na każde kolejne dziecko). Ulgę prorodzinną stosujesz w zeznaniu rocznym (PIT-36 lub PIT-37), podając PESEL dziecka i okres sprawowania opieki. Dzięki niej rodziny mogą otrzymać solidny zwrot podatku – zwłaszcza przy większej gromadce pociech.
2. Ulga dla rodzin 4+ – związana z powyższą, to preferencja dla rodzin wielodzietnych (co najmniej czwórka dzieci). W praktyce polega na całkowitym zwolnieniu z PIT dochodów do kwoty 85 528 zł rocznie dla każdego z rodziców wychowujących min. czworo dzieci. Innymi słowy, rodzice wielodzietni mogą nie zapłacić podatku od sporej części swoich dochodów. Ta ulga jest rozliczana już na etapie obliczania zaliczek i w rocznym PIT – niewykorzystaną kwotę wolną można odliczyć od podatku w zeznaniu.
3. Ulga dla młodych – jest przeznaczona dla osób do 26. roku życia, które osiągają dochody z pracy na etacie, umów zlecenia, praktyk absolwenckich czy stażu uczniowskiego. Jeśli jesteś młodym pracownikiem, to do kwoty 85 528 zł rocznie nie zapłacisz w ogóle podatku dochodowego (PIT). To zwolnienie obejmuje większość młodych ludzi rozpoczynających karierę – np. studentów dorabiających sobie w pracy czy świeżo upieczonych absolwentów na pierwszej posadzie. Ważne: ulga dla młodych rozlicza się automatycznie (pracodawca nie pobiera zaliczek PIT do określonego progu), ale trzeba ją wykazać w rocznym zeznaniu.
4. Ulga dla pracujących seniorów – analogicznie do ulgi dla młodych, również osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, ale wciąż pracują zawodowo, mogą korzystać ze zwolnienia z PIT do kwoty 85 528 zł rocznie. Ma to zachęcać seniorów do dłuższej aktywności zawodowej. Jeśli więc jesteś emerytem, który zdecydował się nadal pracować, Twoje dochody (np. z umowy o pracę, zlecenia czy własnej działalności) w sporej części mogą być nieopodatkowane. Dzięki temu zamiast płacić podatek, zatrzymujesz więcej pieniędzy w portfelu.
5. Ulga rehabilitacyjna – to szeroka kategoria odliczeń dla osób z niepełnosprawnością lub podatników utrzymujących osoby niepełnosprawne. Umożliwia odjęcie od dochodu wielu wydatków związanych z rehabilitacją i ułatwianiem życia osobom niepełnosprawnym. Odliczyć można m.in.: wydatki na leki (tzw. ulga na leki), zakup sprzętu rehabilitacyjnego i pomocy (np. wózków, protez), adaptację mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej, opłacenie turnusu rehabilitacyjnego, koszty dojazdu na zabiegi, a nawet wydatki na utrzymanie psa asystującego. Wiele z tych wydatków nie ma górnego limitu kwotowego – odliczasz, ile faktycznie wydałeś, by ułatwić życie sobie lub podopiecznemu z niepełnosprawnością (oczywiście musisz posiadać dokumenty potwierdzające te koszty). Ulga rehabilitacyjna jest szczególnie cenna, bo dotyczy często wydatków koniecznych, a wysokich, które znacząco obciążają domowy budżet.
6. Ulgi za darowizny – prawo podatkowe premiuje hojność na szczytne cele. Możesz odliczyć od dochodu (a w niektórych przypadkach od podatku) kwoty przekazane w formie darowizny na określone cele: – Darowizny na organizacje pożytku publicznego (OPP) – jeśli w 2024 roku wpłaciłeś pieniądze np. na fundację charytatywną, stowarzyszenie pomagające chorym, schronisko dla zwierząt czy inne OPP, możesz odliczyć do 6% swojego dochodu sumę takich darowizn. Podobnie potraktujesz darowizny na cele kultu religijnego (np. na kościół) – one również mieszczą się w limicie 6%. Warunek: musisz mieć potwierdzenie wpłaty (dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanej organizacji) i wykazać darowiznę w PIT-36 lub PIT-37. – Ulga dla krwiodawców – jeżeli oddajesz krew jako honorowy dawca, przysługuje Ci również ulga. Wartość ulgi oblicza się na podstawie ilości oddanej krwi lub osocza, przeliczanej na ekwiwalent pieniężny (aktualnie około 130 zł za każdy oddany litr krwi). Łącznie ulga za krew także nie może przekroczyć 6% Twojego dochodu. Dowodem jest zaświadczenie ze stacji krwiodawstwa o ilości oddanej krwi. – Przekazanie 1,5% podatku – co prawda to nie odliczenie w ścisłym sensie (nie zmniejsza podstawy opodatkowania ani podatku), ale warto wspomnieć: możesz przekazać 1,5% swojego należnego podatku na wybraną Organizację Pożytku Publicznego, wpisując jej KRS w zeznaniu PIT. W 2023 roku podniesiono ten odsetek z 1% do 1,5%. Nie tracisz na tym ani złotówki, a wspierasz ważny cel społeczny. Warto o tym pamiętać przy rozliczeniu.

Wydatki mieszkaniowe i ekologiczne

7. Ulga termomodernizacyjna – jeśli jesteś właścicielem domu jednorodzinnego i inwestujesz w jego ulepszenie energetyczne, ta ulga jest dla Ciebie. Możesz odliczyć od dochodu wydatki na materiały i usługi związane z termomodernizacją budynku – czyli np. ocieplenie ścian, wymianę okien i drzwi na energooszczędne, modernizację instalacji grzewczej. Bardzo popularnym wydatkiem w ostatnich latach jest montaż instalacji fotowoltaicznej (paneli słonecznych) i on również w całości podlega odliczeniu. Limit ulgi termomodernizacyjnej to aż 53 tys. zł sumarycznie na podatnika (nawet jeśli przedsięwzięcie rozłożone jest na kilka lat). Co ważne, od 2025 roku nastąpiły zmiany: nie można już odliczać kosztów zakupu i montażu pieców gazowych oraz olejowych – jeśli ktoś chciał skorzystać z ulgi na wymianę kopciucha na kocioł gazowy, musiał zdążyć z inwestycją do końca 2024 r.. Za to poszerzono ulgę o nowe pozycje: teraz w ramach termomodernizacji odliczysz koszty instalacji magazynów energii (np. domowych baterii do przechowywania prądu z fotowoltaiki). To ukłon w stronę rozwoju OZE – państwo zachęca, by nie tylko produkować zieloną energię, ale i umieć ją magazynować.
8. Ulga odsetkowa (ulga na kredyt hipoteczny) – dotyczy osób, które spłacają kredyt hipoteczny zaciągnięty na własne cele mieszkaniowe. Trzeba od razu zaznaczyć: ta ulga jest zamknięta dla nowych kredytów – przysługuje tylko tym podatnikom, którzy zaciągnęli kredyt na budowę lub zakup mieszkania/domu w latach 2002–2006 (taki był okres obowiązywania tej ulgi). Jeśli jednak masz stary kredyt z tamtych lat, wciąż możesz odliczać od podatku zapłacone odsetki, aż do spłaty kredytu lub do 2027 roku (wtedy wygasa ostatnia transza tej ulgi). Odliczenie jest bardzo korzystne, bo dotyczy podatku – każda złotówka zapłaconych odsetek obniża Twój podatek. Jest jednak limit: możesz odliczyć odsetki od pożyczonej kwoty nie większej niż 325 990 zł (dla kredytów z lat 2002–2006) lub 446 160 zł (dla kredytów z 2007 roku, choć te już się nie załapały). W praktyce odsetki można było odliczyć do kwoty odpowiadającej kredytowi ~374 tys. zł – ale szczegóły zależą od daty i celu kredytu. Jeśli ta ulga Cię dotyczy, na pewno o niej wiesz i co roku skrupulatnie ją wykazujesz w PIT/D. Jeśli zaś zaciągnąłeś kredyt w ostatnich latach – niestety nie skorzystasz.
9. Ulga na zabytki (Pałacyk+) – to ulga dla właścicieli lub współwłaścicieli nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków. Jeśli posiadasz zabytkowy dom, kamienicę czy pałacyk i ponosisz wydatki na remont, konserwację czy utrzymanie takiego obiektu, możesz odliczyć od dochodu nawet 50% poniesionych kosztów (limit 500 tys. zł w całym okresie korzystania z ulgi). Wydatki muszą być udokumentowane fakturami, a budynek musi mieć status zabytku nadany oficjalnie. Ulga na zabytki ma wspierać ratowanie historycznych obiektów przez prywatnych właścicieli. W ostatnich latach była krytykowana jako nadużywana (stąd potoczna nazwa „Pałacyk plus”), ale nadal obowiązuje – choć przepisy ją ograniczyły.

Ulgi dla oszczędzających i inwestujących

10. Ulga na IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) – państwo zachęca do samodzielnego odkładania na emeryturę, oferując konkretną korzyść podatkową. Jeśli wpłacasz pieniądze na IKZE, możesz odliczyć wpłaconą kwotę od dochodu w PIT. Oczywiście jest limit wpłat rocznych – w 2025 r. wynosi on 1,2-krotność prognozowanej średniej pensji (około 8 tys. zł) dla osób pracujących na etacie, a 1,8-krotność (ok. 12 tys. zł) dla samozatrudnionych. Dokładnie: w rozliczeniu za 2024 rok maksymalne odliczenie to 9388,80 zł dla osób na etacie i 14 083,20 zł dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Jeśli wpłaciłeś na IKZE mniejszą kwotę – odliczasz faktyczną wpłatę. Pamiętaj, by zachować potwierdzenie wpłaty na IKZE. Dzięki tej uldze możesz zaoszczędzić realnie 12% lub 19% od wpłaconej sumy (w zależności od Twojego progu podatkowego). Odkładając na przyszłość, jednocześnie obniżasz swój bieżący podatek.
11. Ulga na badania i rozwój (B+R) – świetna wiadomość dla przedsiębiorców i firm inwestujących w innowacje. Jeżeli Twoja firma ponosi koszty na działalność badawczo-rozwojową – np. opracowanie nowych produktów, prototypów, prowadzenie laboratoriów, wynagrodzenia pracowników R&D – możesz dodatkowo odliczyć te koszty kwalifikowane od podstawy opodatkowania (poza zaliczeniem ich normalnie w koszty uzyskania przychodu). W praktyce ulga B+R pozwala „odliczyć podwójnie” wydatki na innowacje: raz jako zwykły koszt, drugi raz w ramach ulgi. Obecnie odliczeniu podlega 100% kosztów kwalifikowanych, a dla centrów badawczo-rozwojowych nawet 200%. Ulga B+R może znacząco obniżyć podatek dochodowy firmy i jest ważnym instrumentem wspierania innowacyjności w gospodarce.
12. Ulga na robotyzację – kolejna ulga dla firm, obowiązująca tymczasowo (2022–2026). Jeśli unowocześniasz zakład pracy, inwestując w roboty przemysłowe, coboty, automatyzację produkcji, możesz odliczyć dodatkowe 50% kosztów zakupu tych robotów od podstawy opodatkowania. Innymi słowy, połowę wydatków na robotyzację wrzucasz w koszty drugi raz. W praktyce daje to duże oszczędności podatkowe przy drogich inwestycjach w nowoczesne linie technologiczne. Celem jest zwiększenie produktywności polskiego przemysłu poprzez zachęty podatkowe do automatyzacji.
13. Ulga na prototyp – jeśli Twoja firma opracowała nowy produkt i ponosisz koszty wytworzenia prototypu oraz wdrożenia go na rynek, możesz dodatkowo odliczyć 30% tych kosztów od dochodu (poza zaliczeniem ich do kosztów). Limit odliczenia to 10% dochodu. Ta ulga wspiera przedsiębiorców we wprowadzaniu innowacji od fazy prototypu do rozpoczęcia sprzedaży.
14. Ulga na ekspansję – ulga dla firm poszukujących nowych rynków zbytu. Od dochodu można odliczyć wydatki na udział w targach, promocję produktów za granicą, dostosowanie opakowań czy certyfikaty eksportowe – do wysokości 1 mln zł rocznie, ale nie więcej niż kwota osiągniętego dochodu. Innymi słowy, jeśli próbujesz zdobyć klientów poza Polską i inwestujesz w promocję, państwo pozwoli Ci zapłacić niższy podatek.
15. Ulga na sponsoring (ulga na działalność sportową, kulturalną i edukacyjną) – jeżeli jako firma sponsorujesz sport, kulturę lub naukę (np. wspierasz klub sportowy, wydarzenie kulturalne albo uczelnię), możesz odliczyć 50% poniesionych wydatków sponsorskich od podstawy opodatkowania. Jest to dodatkowo, poza zaliczeniem takiego sponsoringu do kosztów firmy. Jednak kwota odliczenia nie może przekroczyć wysokości dochodu z działalności gospodarczej, więc nie zrobimy tak sztucznie straty. Ulga ta ma zachęcać biznes do finansowania pożytecznych społecznie przedsięwzięć.
16. Ulga na terminal płatniczy – aby wspomóc upowszechnienie płatności bezgotówkowych, rząd wprowadził możliwość odliczenia kosztów zakupu i obsługi terminala płatniczego. Przedsiębiorca, który zainstaluje terminal i poniesie z tego tytułu wydatki (opłaty instalacyjne, prowizje), może je odliczyć od dochodu – maksymalnie do 2500 zł dla firmy zwolnionej z VAT i do 1000 zł dla płatnika VAT. Ulga dotyczy rozliczających się na PIT (skala lub liniowy) oraz na ryczałcie. Co ważne, nie skorzystają z niej ci, którzy rozliczają się kartą podatkową. Chodzi głównie o drobnych przedsiębiorców – np. sklepiki, usługi – aby przyjmowali płatności kartą bez obaw o koszty.

Oprócz powyższych, mamy jeszcze ulgę abolicyjną (dla osób pracujących za granicą – redukuje podwójne opodatkowanie, max odliczenie 1360 zł), ulgę na powrót (zwolnienie z PIT przez 4 lata do 85 528 zł rocznie dla powracających z emigracji), czy specyficzne preferencje jak ulga na członków związków zawodowych (odliczenie opłaconych składek do 500 zł, czyli w praktyce do 12%/19% z 500 zł). Jak widać, katalog ulg jest szeroki i każdy powinien sprawdzić, czy nie kwalifikuje się do którejś z nich.

Jak skorzystać z odliczeń – praktyczne wskazówki

Same ulgi to jedno, ale ważne jest jeszcze prawidłowe rozliczenie i udokumentowanie odliczeń. O czym warto pamiętać?

• Zbieraj dokumenty – podstawą każdego odliczenia są faktury, rachunki lub zaświadczenia potwierdzające poniesienie wydatku. Urząd skarbowy ma prawo poprosić Cię o udowodnienie, że rzeczywiście wydałeś pieniądze na cel objęty ulgą. Przykładowo: faktura za panele fotowoltaiczne (ulga termomodernizacyjna), zaświadczenie o oddanej krwi, potwierdzenie przelewu darowizny na konto fundacji, zaświadczenie o niepełnosprawności (ulga rehabilitacyjna) itp. Zadbaj, aby mieć te dokumenty i przechowuj je co najmniej przez 5 lat od końca roku, w którym się rozliczasz.
• Znaj swoją deklarację – różne ulgi wykazuje się w różnych formularzach PIT. Większość odliczeń od dochodu wpisujesz w załączniku PIT/O do swojej deklaracji (czy to PIT-37, PIT-36 czy PIT-28). Ulgi typowe dla przedsiębiorców (jak B+R, robotyzacja) wykazuje się w PIT-B lub PIT-36L (dla liniowców). Ulga na dzieci ma osobną rubrykę w PIT-37/PIT-36, podobnie 1,5% dla OPP. Jeśli korzystasz z ulg, prawdopodobnie będziesz musiał złożyć zeznanie na formularzu PIT-36 lub PIT-37 – dlatego nawet jeśli rozlicza Cię zakład pracy na PIT-40A, warto samemu złożyć PIT, żeby otrzymać należny zwrot.
• Limity i warunki – upewnij się, że spełniasz warunki danej ulgi. Często są limity dochodów (np. ulga prorodzinna przy jednym dziecku przysługuje tylko do pewnego progu dochodu rodziców – ok. 112 tys. zł w przypadku małżeństw), limity odliczeń (jak wspomniane 6% dochodu przy darowiznach czy 53 tys. zł przy termomodernizacji) oraz ograniczenia czasowe (internet – tylko przez 2 lata z rzędu, ulga odsetkowa – tylko dla „starych” kredytów). Przed wpisaniem czegoś w PIT warto zajrzeć do aktualnej instrukcji lub skonsultować się z doradcą podatkowym, aby nie narobić błędów.
• Programy i usługi ułatwiające rozliczenie – korzystaj z dostępnych narzędzi. Twój e-PIT – rządowy portal – automatycznie podstawia wiele danych i uwzględnia niektóre ulgi (np. dla młodych) z urzędu. Jednak większość odliczeń musisz wpisać samodzielnie. Darmowe programy podatkowe online (epity, e-deklaracje) przeprowadzą Cię przez formularze, podpowiedzą limity i zsumują wszystko. To spora pomoc, zwłaszcza jeśli masz wiele odliczeń.

Podsumowując: odliczenia podatkowe to Twój sposób na obniżenie podatku i zwiększenie zwrotu. Warto poświęcić chwilę, by sprawdzić, z których ulg możesz skorzystać. Czy masz dzieci? Ulgę prorodzinną odliczysz obowiązkowo. Czy opłacasz internet? Jeśli jeszcze nie korzystałeś z ulgi – masz na to dwa lata. Czy przekazałeś darowiznę lub oddałeś krew? Koniecznie wpisz to w PIT. A może prowadzisz firmę i inwestujesz w rozwój? Ulgi innowacyjne czekają, by zmniejszyć Twój podatek. Pamiętaj tylko, by zachować zdrowy rozsądek – odliczaj to, co Ci faktycznie przysługuje i co możesz udokumentować. Nie zostawiaj swoich pieniędzy fiskusowi, jeśli prawo pozwala Ci je zatrzymać. Rozliczając się mądrze i legalnie, możesz zaoszczędzić całkiem pokaźne kwoty – a te lepiej przeznaczyć na własne potrzeby lub przyjemności, prawda?

tm, Zdjęcie dodane przez Mikhail Nilov z Pexels